OKRĘGOWA STACJA CHEMICZNO-ROLNICZA W OLSZTYNIE W SŁUŻBIE ROLNICTWU
Od zarania świadomej uprawy roli (rolnictwa) najważniejszym problemem była żyzność gleby. Była to tajemnicza siła, dzięki której na ziemiach spod świeżo wypalonych borów uzyskiwano lepsze plony niż na glebach będących w uprawie od lat. W poszukiwaniu tej siły nasi przodkowie wydzierali puszczy coraz to nowe obszary.
W miarę rozwoju rolnictwa praktyka i nauka rolnicza odkrywały coraz więcej tajemnic przyrody, a ich osiągnięcia pozwalały na lepsze i bardziej wszechstronne wykorzystanie możliwości produkcyjnych użytkowanych rolniczo gleb. Dzięki osiągnięciom naukowym oraz działalności instytucji propagujących i popularyzujących zdobycze nauki rolniczej (stacji chemiczno-rolniczych) stworzone zostały podstawy do racjonalnego nawożenia opartego na badaniach agrochemicznych gleb.
Stacje chemiczno-rolnicze działają w Polsce pod różnymi nazwami od ponad 150 lat. Za prekursora tej działalności uważa się Pracownię Chemiczną Towarzystwa Rolniczego w Królestwie Polskim, powołaną w Warszawie w 1858 r. W okresie międzywojennym istniały 3 placówki wykonujące analizy chemiczne na rzecz rolnictwa, związków producentów rolnych, kółek rolniczych i innych instytucji oraz organizacji rolniczych. Po II wojnie światowej badaniami nad zasobnością gleb zamierzano objąć wszystkie użytki rolne w kraju. W tym celu Prezydium Rządu uchwałą nr 396/54 z 16.06.1954 r. powołało w każdym z 17 województw stację chemiczno-rolniczą. Po utworzeniu wojewódzkich stacji chemiczno-rolniczych, obejmujących działalnością cały kraj, przystąpiono do zinwentaryzowania wszystkich użytków rolnych pod względem odczynu (stopnia zakwaszenia) oraz zawartości w nich głównych składników pokarmowych roślin.
Stacja Chemiczno-Rolnicza w Olsztynie została utworzona 14 lutego 1955 r. zarządzeniem nr 17 Ministra Rolnictwa. Na pierwszego kierownika stacji powołano prof. Mieczysława Kotera. W latach 1955-1965 r. stacja uczestniczyła w powszechnych badaniach odczynu i zasobności gleb określonych, jako I rotacja. Wyniki przeprowadzonych badań dały podstawę do ustalenia wielkości potrzeb wapnowania i nawożenia gleb w województwie. W latach 1966-1975 ponowiono powszechne badanie gleb, realizując tzw. II rotację badań, poszerzoną o ocenę zawartości magnezu i mikroelementów. Jej celem była aktualizacja odczynu i zasobności, ujawnienie zmian, jakie zaszły w ciągu 10 lat w województwie. Wyniki II rotacji badań zostały przekazane rolnikom, jako mapki zasobności użytków rolnych do wykorzystania przy ustalaniu wielkości dawek nawozów. W ponad 60-letniej działalności, mimo zmieniających się form organizacyjnych OSChR w Olsztynie niezmiennie realizuje podstawowy zakres badań chemiczno-rolniczych obejmujący analizy gleb, nawozów, pasz i materiału roślinnego.
„Misją Okręgowej Stacji Chemiczno-Rolniczej w Olsztynie jest służenie rolnictwu poprzez dostarczanie niezbędnych informacji i wiedzy o stanie żyzności gleby
i jakości płodów rolnych”
Okręgowa Stacja Chemiczno-Rolnicza w Olsztynie jest państwową jednostką budżetową i wykonuje zadania zgodnie z ustawą z dnia 10 lipca 2007 roku o nawozach i nawożeniu (Dz. U. Nr 147 z 2007 r. poz. 1033, z późn. Zm.), do których należą:
- badania odczynu i zasobności gleb w makro- i mikroelementy oraz materiału roślinnego dla potrzeb doradztwa nawozowego,
- badania gleb, ziem, podłoży i pożywek dla potrzeb upraw warzywniczych, sadowniczych, roślin ozdobnych i trawników,
- badania jakości pasz gospodarskich,
- badania składu chemicznego nawozów,
- badania osadów ściekowych i ścieków w celu rolniczego wykorzystania,
- opiniowanie planów nawożenia,
- sporządzanie planów nawożenia,
- opracowywanie zaleceń nawozowych oraz map odczynu i zasobności gleby,
- prowadzenie działalności szkoleniowej w zakresie agrochemicznej obsługi rolnictwa,
- badania monitoringowe azotu mineralnego oraz fosforu przyswajalnego w glebach Polski, a także azotu azotanowego w wodach do głębokości 90 cm pod powierzchnią terenu.
Racjonalne stosowanie i efektywne wykorzystanie nawozów nabiera coraz większego znaczenia zarówno gospodarczego, ekonomicznego jak również ekologicznego. Wyniki analiz glebowych obok potrzeb pokarmowych roślin są podstawowym i najważniejszym kryterium ustalania racjonalnych dawek nawozów. Nie można prowadzić świadomej gospodarki składnikami nawozowymi w gospodarstwie bez posiadania pełnego rozeznania w zakresie potrzeb pokarmowych uprawianych roślin oraz jakości użytkowanych gleb i stanu ich żyzności, a podstawą tego rozeznania jest systematyczne badanie gleb pod kątem, co najmniej odczynu pH oraz zawartości przyswajanych form fosforu, potasu i magnezu.
Wykonanie powyższych badań producent rolny może zlecić jednej z 17 okręgowych stacji chemiczno-rolniczych, które wykonują analizy w laboratoriach posiadających akredytację Polskiego Centrum Akredytacji (zasięg działania poszczególnych stacji oraz dane kontaktowe znajdują się na stronie www.schr.gov.pl) Uzyskane wyniki, odpowiednio opracowane i zinterpretowane będą podstawą do zagwarantowania dostarczenia roślinom składników pokarmowych w odpowiednich proporcjach oraz w ilościach umożliwiających uzyskanie maksymalnych zwyżek plonów o dobrej wartości biologicznej i technologicznej przy jednoczesnym wykluczeniu negatywnego wpływu stosowanego nawożenia na środowisko.
Elżbieta Kaczyńska