I. Metodyka pobierania próbek materiału roślinnego w celu oznaczenia pozostałości metali ciężkich i pestycydów.

1. Termin pobierania próbek.
Próbki materiału roślinnego pobierane będą tylko z upraw polowych , w fazie dojrzałości konsumpcyjnej w ustalonych terminach;
– truskawki – II połowa czerwca lub I połowa lipca
– marchew – I połowa września
– ogórki – II połowa lipca lub I połowa sierpnia
– jabłka sierpień / wrzesień
– kapusta biała – październik
– ziemniaki – lipiec /wczesne odmiany/ lub wrzesień /późne odmiany/
– żyto – lipiec / sierpień
– pszenica – lipiec / sierpień

2. Pobranie próbki ogólnej, jej wielkość.
Z uwagi na konieczność przekazania części pobranej próbki do najbliższej placówki IOR celem oznaczenia pozostałości pestycydów, wielkość pobranej próbki ogólnej musi być zgodna z wymogami podanymi przy każdym gatunku.
Przy pobieraniu próbek materiału roślinnego należy uwzględnić następujące zasady:
– truskawki – próbki pierwotne pobrać z kilku losowo wybranych rzędów. Wielkość próbki ogólnej – 2,0 do 2,5 kg .
– marchew – próbki pierwotne pobrać z kilku losowo wybranych miejsc. Wielkość próbki ogólnej -2,0 kg .
– ogórki – próbki pierwotne pobrać z kilku losowo wybranych roślin / wzdłuż przekątnej powierzchni /. Wielkość próbki ogólnej – 2,5 do 3,0 kg .
-jabłka – próbki pierwotne pobrać z kilku losowo wybranych drzew; owoce należy
zrywać uwzględniając różne strony drzew, różną wysokość i głębokość korony Wielkość próbki ogólnej – 2,0 kg .
– kapusta biała – próbki pierwotne pobrać z kilku losowo wybranych rzędów. Wielkość próbki ogólnej – 10 sztuk.
– ziemniaki – liczba punktów pobierania próbek pierwotnych uzależniona jest od wielkości pola : l – 5 ha – 10 punktów 5 – 10 ha- 15 punków
W każdym punkcie pobrać bulwy spod 5 losowo wybranych krzaków. Wielkość próbki ogólnej – 5 kg
– zboża – wyznaczyć losowo 10 poletek próbnych o pow. 0,25 m2 z których należy ściąć całe rośliny. Próbka ogólna – 2 kg ziarna.

3. Pakowanie i oznaczanie próbek ogólnych.
Pobrane próbki ogólne należy pakować w worki z folii
polietylenowej /nie używanej do żadnych innych celów/; truskawki – do nowych łubianek. Opakowania zamknąć w sposób gwarantujący autentyczność próby oraz niezmienność j ej składu.
Na opakowaniu każdej próbki ogólnej musi znajdować się trwałe oznaczenie, umożliwiające jej identyfikację w oparciu o protokół pobrania.
Oznaczenie wykonać zwykłym ołówkiem na białej tekturze, którą po zawinięciu w folię należy przymocować do opakowania próbki ogólnej.

4. Protokół pobrania próby.
Do każdej próbki materiału roślinnego należy dołączyć protokół zawierający następujące dane:
– nr punktu /miejscowości/ wg wykazu
– nr kolejny próbki w danej miejscowości
– nazwisko, imię rolnika
– województwo, gmina, wieś
– pobrana roślina / odmiana /
– powierzchnia uprawy
– data pobrania próby
– specjalista terenowy – imię, nazwisko, miejsce pracy, nr telefonu / faksu /

5. Transport próbek ogólnych.
Próbki należy możliwie jak najwcześniej po pobraniu dostarczyć do laboratorium analitycznego wraz z protokółami próbobrania. W czasie transportu próby muszą być zabezpieczone przed zanieczyszczeniem lub wzajemnym ich wymieszaniem.
Próbki powinny być dostarczone do laboratorium w tak zaplanowanym terminie, aby umożliwić natychmiastowe wykonanie wymienionych czynności:
– analizy w świeżym materiale,
– wstępnych prac analitycznych,
– właściwego zabezpieczenia próbek przeznaczonych do przechowywania.

II. Pobieranie próbek materiału roślinnego w celu oznaczania zawartości azotanów i azotynów.

Badania obejmują następujące uprawy – sałata, rzodkiewka, burak ćwikłowy, szpinak, kapusta biała, marchew, pietruszka /korzeń/, ogórek, kalafior, seler, pomidor, ziemniaki.
Metodyka pobierania i zasady dotyczące oznakowania, pakowania i transportu są takie same jak w rozdziale II.
Wielkość próbki ogólnej –
– warzywa korzeniowe / marchew, pietruszka, seler, burak, rzodkiewka / – 1-3 kg (w zależności od wielkości i gatunku: małe -l kg ; duże – 3 kg)
– warzywa liściowe / sałata, szpinak / – 0,5 kg
– warzywa kapustne – ok. 2 kg – kalafior- ok.l kg  —  z kilkunastu losowo wybranych roślin pobrać 1/4 główki
– ziemniaki – ok. 2 kg
– pomidory – l -2 kg / małe owoce l kg ; duże owoce 2 kg /

Pobieranie próbek dla potrzeb dolistnego dokarmiania

Określenie potrzeb dokarmiania dolistnego możliwe jest na podstawie zawartości składników mineralnych w materiale roślinnym. Próbki pobiera się z miejsc charakterystycznych dla łanu rośliny uprawnej – 20-30 próbek pojedynczych z przekątnej pola lub idąc zygzakiem. Tworzy się próbę średnią wielkości około 0,3 kg. Próbkę zapakowaną w worek foliowy z etykietą zawierającą imię i nazwisko, miejscowość oraz szkic pola dostarcza się do SCHR w celu oznaczenia składu chemicznego.

Zboża – próbki roślin pobiera się, gdy 60-80% roślin posiada pierwsze kolanko na wysokości 2 cm nad ziemią /wysokość roślin 10-18 cm/. Rośliny ścina się 1 cm nad ziemią i tworzy próbę średnią.
Burak cukrowy – 50-60 dni po wschodach pobiera się ze środkowej części rozety liście wraz z ogonkami /nie najstarsze i nie najmłodsze.
Ziemniak – liście wierzchołkowe przed zwarciem rzędów.
Rzepak – rozwinięte liście na początku wegetacji lub w fazie zielonego /zwartego/ pąka.
Kukurydza – rozwinięte liście przy wysokości roślin 40-60 cm.
Trawy – całe rośliny, początek wegetacji, w fazie kwitnienia
Chmiel – w pełni rozwinięte liście w połowie sezonu
Tytoń – najwyższe, w pełni rozwinięte liście, przed kwitnieniem lub w połowie sezonu
Warzywa – w pełni rozwinięte liście

Pobieranie próbek do oceny stanu odżywienia roślin

Próbki pobiera się z miejsc charakterystycznych dla rośliny uprawnej – 20-30 próbek pojedynczych. Z próbek pierwotnych tworzy się próbę średnią wielkości około 0,3 kg. Próbkę zapakowaną w worek foliowy z etykietą zawierającą imię i nazwisko, miejscowość oraz szkic pola dostarcza się do SCHR w celu oznaczenia składu chemicznego.

Pobieranie próbek liści do celów diagnostycznych w sadach

W badaniach należy uwzględniać tegoroczne długopędy – 10 drzew typowych po 15-20 liści: jabłonie, grusze, śliwy od połowy lipca do połowy sierpnia, wiśnie – po zbiorze.